Krzyż upemiętniający chrzest tysiąca jaćwieskich wojów; Dolina Rospudy
Uroczysko jaćwieskie w Dolinie Rospudy
Jaćwież - (łac. Sudovia, Sudowite) - plemię i związek polityczny plemion we wczesnym średniowieczu. Jaćwingowie zajmowali obszar dzisiejszego Pojezierza Suwalskiego, między Biebrzą, Niemnem, Szaszupą oraz między jeziorami Mamry i Śniardwy a rzeką Łęg (czyli obecnie Ełk). Prawdopodobnie wcześniej, w pierwszych wiekach naszej ery, Jaćwingowie zajmowali obszary położone bardziej na południe.
Osady[]
Jaćwingowie budowali drewniane osady otoczone palisadą lub grody, których ślady, tzw. grodziska, można do dziś oglądać na tamtych terenach, np. w okolicy Rajgrodu.
Społeczeństwo[]
Społeczeństwo Jaćwingów było zróżnicowane i zhierarchizowane. Na górze drabiny społecznej stali nobilowie, dalej prosty lud i niewolnicy pozyskani w wyprawach i walkach. Podstawą utrzymania jaćwingów było łowiectwo i hodowla świń i tarpanów, a także owiec. Ludy jaćwieskie znały hutnictwo, tkactwo, garncarstwo.
Początki państwowości jaćwieskiej[]
Powstawaniu związku politycznego Jaćwieży sprzyjała wspólnota etniczna wchodzących w jej skład plemion. Podstawową terenową jednostką organizacyjną Jaćwingów była włość zarządzana poprzez wiec. W razie zagrożenia związki między włościami się zacieśniały.
Stosunki z sąsiadami[]
Na przełomie wieku X i XI doświadczyli ekspansji ze strony polskiej i ruskiej. Najazdy jaćwieskie na Mazowsze w XIII wieku wywołały serię akcji odwetowych ze strony Polski.Od połowy XIII wieku o dominację nad Jaćwieżą rywalizowała Polska i krzyżacy; najazdy krzyżaków (od 1278 roku coroczne, pod pozorem niesienia chrześcijaństwa) doprowadziły do upadku Jaćwieży (1283) i emigracji ludności na Litwę, Ruś, Mazowsze; część Jaćwingów została przez krzyżaków wysiedlona do Sambii.
Władcy[]
Najwybitniejsi naczelnicy włości dążyli do supremacji. W połowie XIII wieku takich potężnym władcą Jaćwieży był Komat. Następnym przywódcą był Skomand, który miał już nawet własną drużynę wojów. To własnie Skomandowi udało się zjednoczyć wszystkie włości jaćwieskie.
Przyczyny upadku[]
Państwowość jaćwieska została stłumiona w zarodku, prawdopodobnie w wyniku nieustającej presji silnych sasiadów: Polski i Rusi. (CDN)