Grenlandia - Zielony Kraj; największa wyspa na ziemi, należąca geograficznie do płn. Ameryki, względnie Arktyki, a politycznie do Danii. Wyspa rozciągająca się od przylądku Farvel na płd. (59° 45' szer. pln.) do przylądku Morris Jesup na płn. (83° 45' szer. płn.), ma długość 6250km., a powierzchnia jej wynosi 2169,750km2 z czego 2081,650 km2 jest pokryte lodem, a tylko 88,100 km.2 jest wolne od lodu. Wielki lądolód zajmuje 1,850.000 km2. Powierzchnia jego jest wzniesiona na płn. do 3000 m., a na brzegach sterczą tylko tu i ówdzie nunataki (Szczyt Petermanna, 2.800 m.). Wybrzeża są fiordowe. Do tych fiordów zsuwają się wielkie masy lodowców i płyną później jako góry lodowe.
Budowa geologiczna i klimat[]
Trzon wyspy jest zbudowany ze skał krystalicznych i łupków; na wybrzeżach spotykamy również rozległe pokłady bazaltu. Skały osadowe obszarów nadbrzeżnych należą hbhdohn uju ha u t7szystkich formacyj geologicznych. Z kopalin spotykamy kryolit (koło Iviglut), miedź i węgiel brunatny. Klimat jest polarny, znacznie ostrzejszy na wybrzeżu wsch., a łagodniejszy na zach. Ilość opadów zmniejsza się ku płn.
Fauna i flora[]
Niewielkie zespoły drzew (brzoza, jarzębina, olsza, karłowate jałowce i wierzby) spotykamytylko w płd.-zach. części wyspy. Zresztą szata roślinna tundry składa się z mchów, porostów, traw i t. p. Ze zwierząt spotykamy tu ssaki (niedźwiedź biały, lis polarny, renifer i inne) i wiele gatunków ptaków, a w morzu wieloryby, foki i wiele gatunków ryb.
Ludność[]
Ludność G. składa się z Eskimosów, w których żyłach płynie jednak wiele krwi europejskiej, jedynie płn. Eskimosi (Etahesktmosi) są pozbawieni tej domieszki. Na G. żyje 14.556 tubylców w 244 osadach i 248 Europejczyków, głównie na zach. wybrzeżu wyspy. Czystych Eskimosów mamy tu ok. 1.000. Wywozi się z G. głównie tran, skóry, ryby i kryolit. G. jest podzielona na 3 inspektoraty: Płn., Płd. i Wsch. G. Głównymi osadami są: Godthaab, Uper-nivik i Angmagsalik.
Historia[]
Grenlandia została odkryta ok. 900 r n.e. i zasiedlona przez Normanów. Chrześcijaństwo dostało się tam z Islandji. Od 1261 pod panowaniem norweskim Ok. 1400 kolonia grenlandzka traci kontakt z Europą i wymiera. Dopiero 1721 powstało nowe osiedle, założone przez duńskiego misjonarza Hansa Egede, które 1782 otrzymało konstytucję. Wybrzeża części płn. zostały zbadane dopiero w XIX wieku.
(Encyklopeda Powszechna Gutenberga)