Święty Kolumba (521-597) - zakonnik i uczony irlandzki.
Młodość i spór z Finnianem[]
Ten irlandzki mnich na chrzcie otrzymał imię Colum Cille, co oznacza "Gołąb Kościoła", stąd łacińska transkrypcja jego imienia. Pochodził z jednego z królewskich rodów Irlandii. Na diakona wyświęcił go św. Finnian z Moville. Następnie Kolumba kontynuował naukę w szkole św. Finniana z Clonard. W 543 roku założył dom zakonny w Derry, później dom zakonny w Durrow. Kolumba sporządził w tajemnicy kopię pstałterza z Moville. Kiedy właściciel psałterza, Finnian, zażądał oddania zarówno kopii jak oryginału, Kolumba sprzeciwił się, a wówczas poproszono o rozsadzenie sporu Diarmida, króla Meath. Argumentując, że każde cielę należy do krowy, która je zrodziła, Diarmid przyznał rację Finnianowi. Kolumba poczuł się skrzywdzony tym wyrokiem. Po kolejnym sporze z Diarmidem, na temat przywilejów klasztornych, Kolumba stanął na czele swych współplemieńców i wydał bitwę Diarmidowi, w której go pokonał.
Iona[]
Nie jest jasne, dlaczego Kolumba opuścił Irlandię (ok. 563); być może nakazał mu to jego spowiednik. Wiadomo, że Kolumba, wraz z dwunastoma towarzyszami, wylądował na wyspie Iona. Prawdopodobnie wyspę podarował zakonnikom król Dalriady, Conall, współplemienieć Kolumby, choć Czcigodny Beda przypisuje ten podarunek Piktom. Tam zakonnicy zaczęli wznosić surowe pomieszczenia sakralne i cele. Wtedy też rozpoczął Kolumba swą misję chrystianizacji północnych Piktów.
Legenda o chrystianizacji Piktów[]
Jak mówi legenda, Kolumba udał się wraz z dwoma innymi zakonnikami do króla Piktów, Brude, ten jednak odmówił mu gościny, zamykając wrota na zasuwy. Wówczas Kolumba uniósł krzyż, a zasuwy otworzyły się same. Na widok jawnego cudu Brude przyjął gośći i ukorzył się, wysłuchał Kolumbę i został ochrzczony. W jego ślad podążyła duża część jego podwładnych, z wyjątkiem tych, do których dotarli druidzi, reprezentujący wówczas nurt przeciwny chrystianizacji.
Legenda głosi też, że Kolumba każdą godzinę życia spędzał na czytaniu i studiowaniu. Podobno napisał 300 ksiąg, ale do dziś dotrwały dwie mu przypisywane: "The Book of Durrow" i psałterz "The Cathach". Kolumba zmarł 9 czerwca 597 roku. Wobec powtarzających się napadów wikingów na Ionę, szczątki Kolumby wywieziono do Irlandii, do koscioła Downpatrick.